کلمات ترکی ‌ـ ‌مغولی در کلیات شمس

Authors

  • بدریه قوامی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
  • محمد شادروی منش استادیار دانشگاه خوارزمی تهران
  • محمود عابدی استاد دانشگاه خوارزمی تهران
Abstract:

غزلیات مولانا در میان آثار شاعران فارسی، افزون بر جنبه‌های بسیارِ دیگر، از لحاظ واژه‌ها نیز بی­‌همتاست. گستردگی دایرۀ واژه‌های مولانا به تناسب وسعت مفاهیم و مضامین شعر اوست. ذهن سیّال او، هم­چنان­که غالباً در ابداع و خلق معنی فعال است، در لفظ نیز از تنگنای واژه­‌های رسمی آزاد است و تجارب تازه­ در موضوع و وزن، خود به خود سخن او را از کلمات و ترکیبات تازه مشحون کرده است. شماری از کلمات شعر مولانا ترکی‌ ـ ‌مغولی هستند. از این شمار بعضی همراه میراث زبانی و ادبی اهل خراسان به وی رسیده‌­اند و برخی به سبب حضور در قونیه و صحبت و الفت با ترک­‌زبانان به شعر او راه یافته‌­اند. جست‌و‌جو در تعداد و تشخیص و تمییز این دو گروه در حد خود فوایدی دارد که شناسایی نوع گرایش مولانا به زبان ترکی و میزان تأثیر زبان و گفتار بعضی از پیرامونیان در شعر او، از جمله آن‌هاست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تاکنون چنان­که باید به جمع و توضیح این مجموعه پرداخته نشده است و معنی پیشنهادی بعضی از شارحان شعر مولانا برای دسته­‌ای از آن‌ها نیز جای تأمل دارد. در مقالۀ حاضر، با اشاره به انواع لغات ترکی ‌ـ‌ مغولی در غزلیات شمس و نوع تصرف مولانا در آن‌ها، به طرح معنی واژه­‌هایی پرداخته شده است که پیش از او در نظم و نثر فارسی به کار رفته­‌اند. این جست‌و‌جو علاوه بر تأکید بر وسعت دایرۀ واژگان، در حد خود می‌­تواند خوانندگان و محققان را در شناخت زبان .شعر مولانا یاری دهد

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

کلمات ترکی (ترکی مغولی و عثمانی) در غزلیّات مولوی

جلال‌‌الدین محمّد مولوی زبان و ادب اهل خراسان را آموخته بود و در میراث زبانی او کلماتی از زبان ترکی و ترکی مغولی وجود داشت. از سوی دیگر، او در سال‌های شاعری خود، در حوزه‌ای می‌زیست که زبان عامّۀ مردم آن ترکی عثمانی بود. از این رو طبیعی است که در شعر او کلماتی ترکی دیده شود؛ هم از آن کلماتی که در آثار فارسی پیش از او به کار رفته‌اند و هم از گروهی که برای نخستین بار آن‌ها را در شعر فارسی و در شعر ا...

full text

ارتباط زبانهای ترکی و مغولی و خطا در تشخیص واژه های دخیل ترکی و مغولی در زبان فارسی

 زبان­شناسان، اغلب، زبان­های دنیا را در قالبِ خانواده­ های بزرگِ زبانی تقسیم بندی کرده­ اند. در مورد پیوندِ زبان­های ترکی و مغولی دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ یکی از دیدگاه­ها، بیانگر هم ­خانواده بودن این دو زبان بوده و دیدگاه دیگر، با نپذیرفتن نگرش نخست، به پیوندی بینازبانی میان این دو زبان معتقد است. پیروان دیدگاهِ نخست، بر این باورند که دو زبان ترکی و مغولی در گذشته ­های دور از یک زبانِ واحد منشعب...

full text

بازتاب چهره ساقی در کلیات شمس مولانا

بازتاب چهره ساقی در کلیات شمس (غزلیات )مولانا چکیده اگرچه معنای اولیه ساقی "شراب ریزی باده گردانی" است،در متون عرفانی اما با حفظ کارکرد اولیه اش، توسع مفهومی یافته،به مقام"جان جانان و ساقی باقی"هم رسیده است. وقتی مرکزی ترین موضوع هستی شناسان مولوی عشق است،وشادی و بی غمی از اصلی ترین مظاهر آن، پیداست ساقی هم چه نقش محوری خواهد داشت،تاآنجاکه مولانا حتی برای رهایی از یگانه غم خود که هم...

full text

بازتاب چهره ساقی در کلیات شمس مولانا

بازتاب چهره ساقی در کلیات شمس (غزلیات )مولانا چکیده اگرچه معنای اولیه ساقی "شراب ریزی باده گردانی" است،در متون عرفانی اما با حفظ کارکرد اولیه اش، توسع مفهومی یافته،به مقام"جان جانان و ساقی باقی"هم رسیده است. وقتی مرکزی ترین موضوع هستی شناسان مولوی عشق است،وشادی و بی غمی از اصلی ترین مظاهر آن، پیداست ساقی هم چه نقش محوری خواهد داشت،تاآنجاکه مولانا حتی برای رهایی از یگانه غم خود که هم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 12  issue 54

pages  231- 259

publication date 2014-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023